...Ruska država u doba prevlasti Kijeva, kao njene prestonice, t. j. od kraja IX pa do druge polovine XII stoleća, obuhvatala je veći deo istočno-evropske ravnice. Basen Dnjepra, izuzimajući njegov južni deo, i sviju njegovih glavnih pritoka, basen gornje i srednjezapadne Dvine, gornjeg i srednje-južnog Buga i Dnjestra, gornjih zapadnog Buga i Sana (pritoka Visle), gornjeg Njemena, gornje Volge, gornje i srednje Oke, najzad jezera Iljmena i Pskovskog i delimično Ladoškog i Oneškog, -to je bilo rusko državno zemljište. Granice ove zemlje nisu bile određene; one su se kolebale i menjale na jugu u stepama prema rezultatima borbe sa nomadima (Pečenjezima, kasnije Polovcima ili Kumanima), na zapadu u vezi sa odnosima sa Poljacima, koji druge polovine X stoleća stvaraju sebi državu; dalje na severu prema litvanskim i donekle finskim plemenima. Sve se ovo zemljište sa neodređenim granicama delilo na više autonomnih zemalja ili pokrajina: novgorodsku, polocku, smoljensku, černjigovsku, kijevsku, volinsku, galičku, turovo-pinsku, perejaslavsku, suzdaljsko-rostovsku, muromo-rjazansku. Daleko van predela ovih zemalja nalazila se blizu ušća Kubana mala ruska naseobina Tamatarha ili Tmutarakan. Svaka zemlja imala je središnji grad i sporedne zavisne gradove koji su se na ruskome jeziku zvali prigorod?. Kijev pak, kao stoni grad velikog kneza, kasnije još i mitropolita, bio je "mati svima ruskim gradovima". Stanovništvo ruske države bilo je većinom slovensko. Plemenski nazivi postepeno iščezavaju, još se pamte, a neki i upotrebljavaju u XII stoleću. Slovensko stanovništvo prima rusko ime koje je iz početka označavalo odrede Varega-Normana, zatim mešovitu vareško-slovensku grupu stanovništva, koja se bavila ratom, trgovinom i donekle upravom zemaljskom. Kasnije je ceo narod primio rusko ime. Pored toga svako se pleme obeležavalo još i po svojoj pokrajini, odnosno po njenom glavnom gradu, tako da su se ljudi obično zvali Kijevljani, Novgoroci, Pskovići i t. d. Pored Slovena bilo je puno finskih elemenata, koji su se postepeno pr etapali u Slovene utičući na njih, ali su dugo čuvali svoju narodnost, tako da su njihovi ostaci preživeli duga stoleća, pa se još i sada mogu naći po nekim mestima Rusije. Od hazarskih vremena ostale su na ruskom jugu kolonije židova; od njih je kijevska bila mnogobrojna i uticajna. Normanski došljaci, takozvani Varezi, dosta su se brzo pretapali u Slovene i iščezavali među njima. Bilo je puno i drugih došljaka, naročito odonda, otkada se razvila velika država sa međunarodnim političkim i ekonomskim vezama. Dokumentima je utvrđen boravak u Rusiji Grka, Južnih i Zapadnih Slovena, Nemaca, Franaka, Jermena, Arapa. Većina stanovništva bavila se zemljoradnjom, razume se primitivnom, uz to stočarstvom, lovom i pčelarstvom, ali je i gradski život - trgovina, industrija i zanati - bio jako razvijen, mnogo jače, nego što se obično misli. Razume se, da nemamo nikakve statistike, ali podaci, koje nam pružaju savremeni pisci i ostaci materijalne kulture, koje je skupila i protumačila moderna arheologija, svedoče ipak o veoma intenzivnom razvitku trgovine ne samo tranzitne nego i uvozno-izvozne sa severnom i srednjom Evropom, Balkanskim Poluoostrvom i (do sredine XI stoleća) Malom Azijom, najzad sa srednjim Istokom u Aziji, kao i sa krajevima s jedne i druge strane planinskog lanca Urala. Mreža trgovačkih puteva, poglavito vodenih, spoljašnjih i unutrašnjih, bila je dovoljno gusta. Iz početka su iz Rusije izvozili gotovo samo sirovine: krzno, vosak, med, hleb; od stoke konje; i uz to vrlo mnogo roblja. Kasnije razvija se, naročito u Kijevu, domaća industrija. Umesto jednostavnog građenja drvenih dosta primitivnih zgrada javlja se po glavnim gradovima građevinarstvo, koje se služi kamenom i izvodi velike građevine, u prvom redu crkve i kneževske dvorove, po uputama stranih majstora, sa velikim troškovima, i sa upotrebom mnogobrojne radne snage...