Knjiga koja je ušla u najuži izbor za NIN-ovu nagradu za 2015.godinu
Sofisticirana naracija, maksimalna kompetencija nad istorijom i
pripovedanjem, svi geni lektire utkani su u tekst Lagera. Romana,
kratkog romana koji u sebi čuva nesvodivu viziju Seoba. Ne nalazi li se
pred nama neka savremena, Treća knjiga Seoba, čiji smisao pripovedanja
podupire celokupna modernistička srpska proza, od avangarde do danas. A u
tom tkivu, smisao „prečana“, raseljenih, objavljuje se po receptu
Evrope, od Austro-Ugarske do Drugog svetskog rata, kao što se smisao
znakova (jezika, slova (Ω), zvezde) zakonomerno objavljuje po receptu
Crnjanskog. Zato je Koraćević svestan čitanja istorijskih i kulturnih
znakova, a njegov roman, koji u sebi iznova raskriva semantiku logora,
tako delikatno, tako pregnantnom i tako hiruški preciznom naracijom,
ostavlja nas opet pred jezivim licem našeg tragizma. A taj tragizam, ta
„seoba“, sada prelazi u drugi medij, fotografiju, za koju smo od
Benjamina naučili da je usmrćeni život. Ono što je početkom dvadesetog
veka ostalo od velikoseobskih Srba, u Koraćevićevom romanu interniranih
zatvorenika u Aradskoj tvrđavi, preselilo se na fotografiju i samo
fotografski ponavlja naš istorijski logoraški udes, našu smrt,
raskrivajući i užas nacističkih konclogora, da ne kažemo da implicira i
današnje iskustvo postavljanja logorske žice na granicama naše zemlje.
Zato je ova knjiga i više od romana. Zato je Koraćević dubinu tragizma
pustio u naš sunovrat, u tifus, silovanje, fekalije. Zato ovaj roman
može biti samo to: jedna užasna dijatriba. Ali i ime savremenog
istorijskog romana. Iza koga nam, kao za glavnog junaka, ostaje
samoubistvo, koje će, možda, biti fotografski zabeleženo, i poslužiti
kao reklamni materijal za propagandu nekog novog, a istog, logoraškog
humanizma.
Dragan Bošković